مجوز نیروگاه خورشیدی در مقیاس بزرگ که با نام PPA نیز شناخته می‌شود، قراردادی است که میان سرمایه‌گذار و سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی (ساتبا) منعقد می‌گردد. این قرارداد، ساتبا را به عنوان نماینده وزارت نیرو متعهد می‌کند تا برق تولیدی نیروگاه خورشیدی را برای یک دوره ۲۰ ساله به‌صورت تضمینی خریداری نماید.
با وجود اینکه عقد این قرارداد فقط با سازمان ساتبا انجام می‌شود، چندین ارگان دیگر نیز در مسیر دریافت مجوز نیروگاه خورشیدی دخیل هستند و اخذ تأییدیه از آن‌ها الزامی است. بسته به ظرفیت نیروگاه، متقاضی باید تأییدیه‌های لازم را از شرکت برق منطقه‌ای یا شرکت توزیع نیروی برق استان محل احداث نیروگاه دریافت کند. این تأییدیه‌ها به بررسی تأثیر نیروگاه خورشیدی بر شبکه برق منطقه بستگی دارد و در قالب طرح اتصال به شبکه ارائه می‌شود.
مراحل اخذ مجوز نیروگاه خورشیدی
مرحله اول: دریافت پروانه احداث
برای شروع فرآیند اخذ مجوز نیروگاه خورشیدی، نخستین اقدام دریافت پروانه احداث از ساتبا است. پس از دریافت این پروانه، سرمایه‌گذار به سه ارگان اصلی یعنی منابع طبیعی، محیط زیست و شرکت برق معرفی می‌شود. دریافت تأییدیه‌های این ارگان‌ها، شرط لازم برای ادامه مسیر و عقد قرارداد نهایی است.
۱. مجوز محیط زیست
سرمایه‌گذار باید با در دست داشتن پروانه احداث و معرفی‌نامه رسمی ساتبا به اداره کل حفاظت از محیط زیست استان مربوطه مراجعه کند تا تاییدیه زیست‌محیطی برای نیروگاه خورشیدی خود دریافت نماید.
۲. مجوز اتصال به شبکه
یکی از مراحل کلیدی دریافت مجوز نیروگاه خورشیدی، اخذ تاییدیه اتصال به شبکه است. سرمایه‌گذار باید به شرکت توزیع نیروی برق یا شرکت برق منطقه‌ای محل احداث نیروگاه مراجعه کند تا امکان اتصال نیروگاه به شبکه سراسری برق بررسی و تأیید شود.
۳. مجوز استفاده از زمین
در صورتی که زمین موردنظر برای احداث نیروگاه متعلق به منابع طبیعی باشد، متقاضی باید برای اخذ مجوز نیروگاه خورشیدی و بهره‌برداری از زمین، به سازمان امور اراضی مراجعه کند. اگر زمین به‌صورت شخصی خریداری یا اجاره شده باشد، اسناد مربوطه باید به ساتبا ارائه شود.
مرحله دوم: عقد قرارداد خرید تضمینی برق
پس از دریافت تمام مجوزهای لازم، نوبت به امضای قرارداد بلندمدت خرید برق می‌رسد. این قرارداد که از طریق درگاه الکترونیکی “سانا” در دسترس است، به متقاضی اجازه می‌دهد وارد مرحله اجرای نیروگاه خورشیدی شود.
مرحله سوم: احداث نیروگاه
با داشتن مجوز نیروگاه خورشیدی و عقد قرارداد، سرمایه‌گذار وارد فاز اجرایی می‌شود. بازه زمانی احداث نیروگاه حداکثر ۱۵ ماه از تاریخ ابلاغ قرارداد است. در صورتی که احداث نیروگاه با تأخیر مواجه شود، نرخ خرید برق براساس آخرین مصوبه وزارت نیرو و شرایط قرارداد محاسبه خواهد شد.
مرحله چهارم: بهره‌برداری تجاری و خرید تضمینی برق
پس از تکمیل احداث و راه‌اندازی نیروگاه، مرحله بهره‌برداری تجاری آغاز شده و ساتبا طبق مفاد قرارداد، خرید تضمینی برق را انجام خواهد داد. پرداخت‌های مالی بر مبنای صورتحساب‌های ارائه‌شده توسط سرمایه‌گذار، به‌صورت ریالی و ماهیانه صورت می‌گیرد.
مطالعه بیش تر: طرح توجیهی احداث نیروگاه خورشیدی
جمع‌بندی فرآیند دریافت مجوز نیروگاه خورشیدی
دریافت مجوز نیروگاه خورشیدی و ورود به صنعت تولید برق از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر، مستلزم طی کردن چندین مرحله رسمی و دریافت تأییدیه‌های مختلف است. این مسیر با دریافت پروانه احداث آغاز شده، با تأمین تأییدیه‌های ضروری تکمیل می‌شود و در نهایت، با عقد قرارداد و اجرای پروژه به نتیجه می‌رسد. با توجه به حمایت دولت از توسعه نیروگاه‌های خورشیدی، طی کردن این مسیر می‌تواند سرمایه‌گذاری مطمئنی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر باشد.
با توجه به رشد روزافزون مصرف انرژی و کاهش منابع سوخت‌های فسیلی، احداث نیروگاه خورشیدی به‌عنوان یکی از بهترین راهکارهای تأمین انرژی پایدار مطرح شده است. انرژی خورشیدی یک منبع بی‌پایان و تجدیدپذیر است که می‌تواند وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش داده و نقش مهمی در کاهش آلودگی محیط‌زیست ایفا کند. کشورهایی که از انرژی خورشیدی استفاده می‌کنند، نه‌تنها به امنیت انرژی دست می‌یابند، بلکه هزینه‌های بلندمدت تولید برق را نیز به حداقل می‌رسانند.
از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های خورشیدی می‌تواند منجر به ایجاد فرصت‌های اقتصادی جدید، اشتغال‌زایی و توسعه مناطق محروم شود. بسیاری از مناطق آفتاب‌خیز که پتانسیل صنعتی بالایی ندارند، می‌توانند با احداث نیروگاه‌های خورشیدی به مراکز تولید برق تبدیل شوند. همچنین، سیاست‌های حمایتی دولت‌ها، نظیر خرید تضمینی برق، انگیزه مضاعفی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه ایجاد کرده است.
ضرورت تهیه طرح توجیهی برای احداث نیروگاه خورشیدی
هر پروژه سرمایه‌گذاری، به‌ویژه در حوزه انرژی، نیازمند یک برنامه‌ریزی دقیق و بررسی جامع است. در این میان، طرح توجیهی نیروگاه خورشیدی نقش کلیدی در امکان‌سنجی و ارزیابی اقتصادی این پروژه دارد. این طرح شامل بررسی هزینه‌های احداث، تحلیل میزان بازدهی، محاسبه درآمدهای ناشی از فروش برق و همچنین ارزیابی ریسک‌های موجود است. بدون یک طرح توجیهی دقیق، سرمایه‌گذاران ممکن است با چالش‌های مالی، فنی و اجرایی غیرمنتظره مواجه شوند که می‌تواند کل پروژه را تحت تأثیر قرار دهد.
علاوه بر این، برای دریافت مجوزهای لازم از ساتبا و سایر نهادهای دولتی، ارائه یک طرح توجیهی قوی ضروری است. بانک‌ها و مؤسسات مالی نیز معمولاً برای تأمین اعتبار پروژه‌های نیروگاهی، نیازمند یک طرح توجیهی دقیق و معتبر هستند. بنابراین، داشتن این طرح نه‌تنها احتمال دریافت تسهیلات مالی را افزایش می‌دهد، بلکه باعث می‌شود سرمایه‌گذار با آگاهی بیشتری قدم بردارد و پروژه را با حداقل ریسک و حداکثر سودآوری به سرانجام برساند.
