۸ گام ساده تدوین طرح توجیهی

طرح توجیهی شما باید به اهداف مشخصی دست یابد؛ جذب سرمایه، هدایت تیم و تعیین استراتژی‌های رشد. ساختار طرح توجیهی شما نقش مهمی در تحقق این اهداف دارد، بنابراین هنگام تدوین آن، باید به نحوه سازمان‌دهی و فرمت‌بندی توجه کنید. در ادامه به 8 گام ساده در تدوین طرح توجیهی خواهیم پرداخت.

هیچ الگوی ثابت و قطعی برای تنظیم طرح توجیهی وجود ندارد، اما باید اطمینان حاصل کنید که حرفه‌ای، کامل و متناسب با نیاز مخاطبانتان باشد. اگر هدف شما از تدوین این طرح جذب سرمایه است، باید هم از نظر محتوایی قوی باشد و هم تأثیرگذار. اما اگر صرفاً برای استفاده داخلی نوشته می‌شود، می‌توانید تمرکز کمتری روی ارائه نهایی داشته باشید.

در هر صورت، فرمت‌بندی صحیح طرح توجیهی اهمیت زیادی دارد. در ادامه، ۸ نکته کلیدی را برای تدوین یک طرح توجیهی مؤثر با شما به اشتراک می‌گذارم.

۱-همیشه با خلاصه اجرایی شروع کنید

خلاصه اجرایی اولین بخش از طرح توجیهی شماست که کسب‌وکار شما را به خواننده معرفی می‌کند. اگر این بخش را به درستی تهیه نکنید، ممکن است کسی تمایلی به خواندن ادامه طرح نداشته باشد. خلاصه اجرایی یکی از مهم‌ترین بخش‌های طرح توجیهی است که باید به دقت تدوین شود.

هر خلاصه اجرایی باید شامل یک نمای کلی کوتاه از موارد زیر باشد:

مشکلی که کسب ‌و کار شما قصد حل آن را دارد

راهکار شما برای حل این مشکل (محصول یا خدمات شما)

بازار هدف شما

دلیل مناسب بودن زمان ورود به این کسب‌وکار

نکات برجسته پیش‌بینی‌های مالی

اگر به دنبال جذب سرمایه هستید یا طرح را برای افراد خارج از مجموعه ارائه می‌کنید، این موارد را نیز اضافه کنید:

تیم اجرایی و افرادی که پشت این کسب‌وکار هستند

میزان سرمایه‌ای که قصد جذب آن را دارید

بهتر است خلاصه اجرایی در یک یا دو صفحه گنجانده شود. آن را کوتاه، واضح و تأثیرگذار بنویسید، زیرا خوانندگان وقت زیادی ندارند و می‌خواهند سریعاً یک دید کلی از کسب‌وکار شما به دست آورند تا تصمیم بگیرند که آیا مایل به مطالعه جزئیات بیشتر هستند یا خیر.

خلاصه اجرایی باید به‌گونه‌ای نوشته شود که به تنهایی نیز قابل استفاده باشد. بسیاری از سرمایه‌گذاران ابتدا خلاصه اجرایی را دریافت می‌کنند و در صورت تمایل به اطلاعات بیشتر، نسخه کامل طرح توجیهی را درخواست می‌کنند.

همچنین به یاد داشته باشید که افرادی که این بخش را مطالعه می‌کنند، ممکن است هیچ شناختی از کسب‌وکار شما نداشته باشند. بنابراین، توضیحات باید به زبان ساده و قابل‌فهم باشد تا هر کسی بتواند فرصت موجود را درک کند.

۲-طرح توجیهی را با مستندات پشتیبان به پایان برسانید

هر طرح توجیهی باید با خلاصه اجرایی آغاز شود و با مستندات پشتیبان به پایان برسد—یک ضمیمه شامل اعداد کلیدی و سایر جزئیاتی که از محتوای طرح شما پشتیبانی می‌کنند. این دو بخش، عناصر کلیدی هستند که باید در ابتدا و انتهای طرح توجیهی شما قرار بگیرند.

حداقل، ضمیمه شما باید شامل پیش‌بینی‌های مالی و بودجه ‌بندی باشد. معمولاً این بخش شامل موارد زیر است:

صورت سود و زیان  (Profit & Loss Statement)

پیش‌بینی جریان نقدی  (Cash Flow Forecast)

ترازنامه  (Balance Sheet)

همچنین می‌توانید بسته به نوع کسب‌وکار و صنعتی که در آن فعالیت می‌کنید، نمودارهای محصول یا یافته‌های پژوهشی دقیق‌تر را در این بخش قرار دهید.

بااین‌حال، مراقب باشید که این بخش را با اطلاعات اضافی بیش‌ازحد پر نکنید. ۳ تا ۶ صفحه اطلاعات پشتیبان معمولاً کافی است. سرمایه‌گذاران و سایر مخاطبان شما در صورت نیاز می‌توانند درخواست جزئیات بیشتری داشته باشند.

۳– طرح توجیهی را مختصر و مفید نگه دارید

واقعیت این است که هیچ‌ کس وقت خواندن یک طرح توجیهی 100 صفحه‌ای را ندارد!

اگر خلاصه اجرایی شما قوی باشد و خواننده را متقاعد کند که ادامه طرح را بررسی کند، بهتر است کل طرح توجیهی را در ۸ تا ۱۲ صفحه خلاصه کنید.

به ‌جای این‌که با فونت‌های ریز و حاشیه‌های کم سعی کنید همه‌چیز را در یک سند بلند بگنجانید، روی خلاصه‌سازی مطالب تمرکز کنید. از زبان ساده، مستقیم و بدون حاشیه استفاده کنید. تکرار را حذف کنید و از کلمات غیرضروری بپرهیزید. پاراگراف‌های کوتاه و فهرست ‌های گلوله ‌ای(Bullet Points)  خوانایی طرح شما را افزایش می‌دهند.

هدف اصلی شما این است که ایده کسب‌وکار خود را به ‌وضوح منتقل کنید، نه این‌که یک رمان بنویسید!  طرح خود را طوری توضیح دهید که انگار در حال گفت‌ وگو با یک دوست هستید.

سرمایه‌گذاران معمولاً طرح‌های توجیهی را مرور (اسکن) می‌کنند، نه این‌که آن‌ها را کلمه‌به‌کلمه بخوانند. هرچه طرح شما مختصرتر، خواناتر و مفیدتر باشد، احتمال این‌که آن‌ها به درک درستی از کسب‌وکار شما برسند، بیشتر خواهد شد.

۴– از تصاویر و نمودارها استفاده کنید

همان‌طور که می‌گویند: “یک تصویر ارزش هزار کلمه را دارد.” این موضوع در فرمت ‌بندی طرح توجیهی کاملاً صادق است.

بیش تر خوانندگان فقط بخش ‌هایی از طرح توجیهی را مرور می‌کنند و احتمال کمی وجود دارد که تمام کلمات را با دقت بخوانند. استفاده از تصاویر و نمودارها می‌تواند اطلاعات کلیدی را به شکل مؤثرتری منتقل کند.

نمودارها و گراف‌ها را برای نمایش پیش‌بینی‌های مالی و روندهای رشد به کار ببرید.

تصاویر محصول را اضافه کنید تا خواننده دید بهتری از آن داشته باشد.

به‌ جای توضیحات طولانی، مفاهیم پیچیده را با اینفوگرافیک‌ها ساده کنید.

تحقیقات نشان داده‌اند که تصاویر در انتقال اطلاعات، بسیار مؤثرتر از متن هستند. بنابراین، به‌جای اینکه فقط توضیح دهید، سعی کنید کسب‌ و کار و فرصت موجود را “نمایش” دهید.

 نکته مهم:

در استفاده از تصاویر زیاده‌روی نکنید. هرچند تصاویر و نمودارها می‌توانند کمک‌کننده باشند، اما نباید باعث افزایش بیش‌ازحد حجم طرح توجیهی شوند. استفاده هوشمندانه از عناصر بصری می‌تواند خوانایی طرح را بهبود ببخشد و به درک بهتر مخاطب کمک کند.

۵- متن طرح توجیهی را متناسب با مخاطب بنویسید

یکی از بزرگ ‌ترین اشتباهات در تدوین طرح توجیهی این است که متن آن برای مخاطب نامناسب باشد.

بارها پیش آمده که طرح توجیهی یک دستگاه پزشکی نوآورانه یا داروی جدید را خوانده‌ام اما نتوانسته‌ام جزئیات آن را درک کنم—چراکه من پزشک یا دانشمند نیستم و دانش تخصصی درباره فرآیندهای جراحی یا نحوه عملکرد داروها ندارم.

این مشکل برای بسیاری از افرادی که طرح‌های توجیهی را مطالعه می‌کنند، آشناست. کلید حل این مسئله این است که بدانید چه کسی قرار است طرح شما را بخواند و مطالب را متناسب با آن مخاطب بنویسید.

اگر مخاطبان شما متخصصان صنعت هستند، ارائه جزئیات فنی منطقی است.

اما اگر مخاطبان سرمایه‌ گذاران و افراد با پیش ‌زمینه‌ های مختلف هستند، بهتر است مفاهیم را ساده و قابل ‌فهم بیان کنید.

این به معنی ساده ‌سازی بیش‌ازحد یا “سطحی کردن” مطالب نیست. فقط برخی از جزئیات پیچیده را می‌توانید در ضمیمه طرح توجیهی یا یک سند جداگانه ارائه کنید تا درک آن برای همه آسان‌تر شود.

🔹 چرا این موضوع مهم است؟

اگر خوانندگان نتوانند طرح توجیهی شما را درک کنند، به احتمال زیاد شما را به جلسه مذاکره دعوت نمی‌کنند یا علاقه‌ای به سرمایه‌گذاری نشان نمی‌دهند. پس مطمئن شوید که محتوای طرح، روان، شفاف و متناسب با سطح دانش مخاطب باشد.

۶-زمان زیادی را صرف طراحی ظاهری طرح توجیهی نکنید

درست است که طرح توجیهی شما باید حرفه‌ای به نظر برسد، اما آنچه واقعاً اهمیت دارد، ایده‌های شماست.

🔹 یک طرح زیبا و جذاب، اما با ایده‌ای ضعیف و پیش‌بینی‌های مالی ناقص، هیچ شانسی در برابر یک طرح ساده اما قوی و دقیق ندارد.

 پس به جای تمرکز بیش ‌از حد روی ظاهر، روی محتوای طرح کار کنید:

متن را واضح و حرفه‌ای بنویسید تا ایده کسب‌وکار شما به بهترین شکل ممکن ارائه شود.

مطالب غیرضروری را حذف کنید و فقط روی اطلاعات کلیدی تمرکز کنید.

ایده‌های خود را شفاف و منطقی توضیح دهید تا مخاطب به راحتی آن‌ها را درک کند.

چرا این موضوع مهم است؟

سپری کردن ساعت‌ها یا روزها برای طراحی ظاهری یک طرح توجیهی، باعث نمی‌شود که ایده کسب‌وکار شما بهتر شود. چیزی که اهمیت دارد، محتوای قوی، تحلیل‌های دقیق و برنامه‌ ریزی مالی صحیح است.

اگر همچنان نگران قالب‌بندی هستید، می‌توانید از قالب‌های آماده طرح توجیهی استفاده کنید تا مطمئن شوید که طرح شما از نظر ساختاری استاندارد و مناسب است.

مطالعه بیش تر: 14 دلیل برای اینکه به یک طرح توجیهی نیاز دارید

۷- فرمت ‌بندی را ساده و خوانا نگه دارید

برای داشتن یک طرح توجیهی حرفه‌ای و خوانا، لازم نیست درگیر پیچیدگی‌های طراحی شوید. فقط چند نکته کلیدی را رعایت کنید:

📌 ساختار کلی متن:

از فاصله یک‌خطی بین سطرها و یک فاصله اضافی بین پاراگراف‌ها استفاده کنید.

اگر طرح توجیهی چاپی است، از فونت‌های ب نازنین  استفاده کنید.

اگر قرار است طرح روی صفحه ‌نمایش خوانده شود، از فونت‌ها ترکیبی مانند ب نازنین و ب تیتر استفاده کنید.

📌  اندازه و قالب ‌بندی متن:

اندازه فونت بین ۱۰ تا ۱۲ پوینت باشد تا خوانایی بهینه داشته باشد.

اگر طول طرح بیش از حد شده، مطالب غیرضروری را حذف کنید، نه این‌که اندازه فونت را کاهش دهید!

حاشیه‌های صفحه را ۱ اینچ (۲.۵ سانتی‌متر) تنظیم کنید تا طرح مرتب و خوانا باشد.

📌  صفحه جلد:

استفاده از صفحه جلد را فراموش نکنید. این صفحه می‌تواند شامل:

لوگوی کسب‌وکار

شعار یا ارزش پیشنهادی

اطلاعات تماس شما

۸- از یک فرد دیگر بخواهید طرح توجیهی را بررسی کند

🔹 چرا این کار مهم است؟

وقتی مدت زیادی روی طرح توجیهی خود کار می‌کنید، ممکن است خطاهای تایپی، گرامری یا حتی اشتباهات مفهومی را نبینید. چشم دوم می‌تواند به شما کمک کند تا این مشکلات را قبل از ارائه طرح، برطرف کنید.

📌 چند راه برای بررسی مجدد طرح:

از یک دوست یا همکار آگاه بخواهید طرح را بخواند و بازخورد بدهد.

از افراد غیرمتخصص نظر بگیرید تا مطمئن شوید متن واضح و قابل‌درک است.

یک ویراستار حرفه‌ای استخدام کنید تا متن را از نظر نگارشی و ساختاری بهبود دهد.

اشتباهات تایپی و نگارشی، اعتبار شما را پایین می‌آورند!

هیچ چیز بدتر از این نیست که یک طرح توجیهی عالی به دلیل اشتباهات جزئی در متن، غیرحرفه‌ای به نظر برسد. بنابراین، قبل از ارائه طرح به سرمایه‌گذاران یا شرکا، حتماً آن را یک بار دیگر مرور کنید.

یک بررسی نهایی توسط فردی دیگر می‌تواند کیفیت طرح توجیهی شما را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد و به جذابیت و اعتبار بیشتر آن کمک کند.